Empatia jest niezmiernie ważna w dążeniu do budowy lepszego świata! Badania wykazały, że kiedy dzieci bawią się lalkami, aktywują obszary mózgu związane z przetwarzaniem informacji społecznych, takich jak empatia. Jeśli zabawa lalkami może pomóc dziecku rozwinąć empatię, to lalka może pomóc zmienić świat.
Zrozumienie siebie i innych oraz empatia to umiejętności niezbędne do budowania lepszego jutra – odgrywają kluczową rolę u dzieci, które chcą stać się troskliwymi dorosłymi, przywódcami, nauczycielami i rodzicami kolejnego pokolenia. Pomagają one wchodzić w interakcje międzyludzkie, przyjmować punkt widzenia innej osoby, niwelować konflikty i dążyć do porozumienia. Empatia ułatwia radzenie sobie w trudnych sytuacjach i z trudnymi emocjami, wspomaga zjednywać sobie ludzi oraz tworzyć trwałe relacje. To umiejętność zrozumienia, dlaczego dana osoba zachowuje się w określony sposób, przewidywania jej potrzeb i wykorzystywania tych informacji do planowania własnych działań oraz nauki współpracy. Wszystkie te umiejętności pomagają dzieciom (i dorosłym) doskonalić się i budować relacje.
Nauka przez naśladowanie i odtwarzanie
Dzieci uczą się przez naśladowanie i obserwację. W zabawie powtarzają zachowania innych, uczą się odczytywać intencje czy nastrój i nieświadomie dostosowują się do nich. Maluchy łatwiej radzą sobie z emocjami i trudnymi sytuacjami, gdy mogą je „przećwiczyć” w zabawie lalkami. Dotyczy to także postaw wobec innych, reakcji na ich zachowania i uczucia. Na tę szczególną rolę lalki w kształtowaniu umiejętności społecznych wskazują neurobiolodzy z Uniwersytetu Cardiff, którzy wykorzystali technikę neuroobrazowania do zbadania wpływu zabawy lalkami na dzieci. Opublikowane w 2020 r. w magazynie Frontiers in Human Neuroscience wyniki badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Cardiff we współpracy z Barbie potwierdzają, że zabawa lalkami aktywuje tylną część bruzdy skroniowej górnej (pSTS), obszaru mózgu odpowiedzialnego za przetwarzanie informacji społecznych, w tym za empatię. Ta część mózgu była aktywna zarówno wtedy, kiedy dzieci bawiły się lalkami z inną osobą, jak i podczas samodzielnej zabawy, bez udziału innych osób. Wyniki tego badania jako pierwsze dostarczyły dowodów z zakresu aktywności mózgu, iż samodzielna zabawa, udawanie i odgrywanie historii przynosi korzyści społeczne.
Używamy tego obszaru mózgu, kiedy myślimy o innych ludziach, zwłaszcza, gdy myślimy o ich uczuciach i emocjach. Lalki pobudzają dzieci do tworzenia własnych wyimaginowanych historii i światów. Zachęcają je do myślenia o innych ludziach i ich wzajemnych relacjach. Zabawa lalkami pomaga dzieciom, bez względu na płeć, trenować umiejętności społeczne, których będą potrzebować w dorosłym życiu.
dr Sarah Gerson z Uniwersytetu Cardiff
Nauka przez zabawę
Podczas zabawy lalkami dzieci często odgrywają sceny między postaciami. Pozornie interakcje te mogą sprawiać wrażenie nieistotnych, jednak mogą one dawać dzieciom duże możliwości rozwoju kompetencji społecznych i emocjonalnych. Lalki, takie jak np. Barbie, to szeroka gama różnorodnych postaci. To reprezentantki różnych zawodów i profesji, lalki przedstawiające wzorce kulturowe i inspirujące osobowości.
Celem marki Barbie, w całej ponad 60-letniej historii istnienia, jest odkrywanie i pobudzanie nieograniczonego potencjału dzieci. W zabawie spotykają się lalki różniące się wyglądem, kolorem skóry czy reprezentujące różne zawody - dokładnie tak, jak w życiu. A takie lalki jak Barbie - z bielactwem, protezą nogi czy na wózku inwalidzkim - dają dzieciom dużo więcej niż tylko ciekawą rozrywkę. Niosą przesłanie dotyczące szacunku, tolerancji dla odmienności, a nawet zapobiegają społecznemu wykluczeniu. W trakcie zabawy lalkami dzieci wykorzystując wyobraźnię, kreują rzeczywistość i rozwijają empatię, która będzie miała wpływ na to jakimi ludźmi będą w przyszłości.
Danuta Leszko-Rowsell z Mattel Poland
Empatii można się nauczyć
Dzieci bacznie obserwują i uczą się od dorosłych, dlatego jako opiekunowie musimy doskonalić się we wspieraniu nauki empatii. Psycholożka edukacyjna i ekspertka w zakresie rodzicielstwa dr Michele Borba, współpracująca z Barbie uważa, że empatię można kształtować i pielęgnować od najmłodszych lat. Jest to potencjał, który na starcie daje naszym dzieciom ogromną szansę na bardziej satysfakcjonujące i szczęśliwsze życie. By wesprzeć rodziców w tym procesie przygotowała kilka wskazówek.
1. Zachęcaj do nieskrępowanej zabawy lalkami i słuchaj!
Zabawa lalkami jest dla naszych dzieci wyjątkowym oknem na życie. Warto wczuć się w zabawę, by odkryć zainteresowania, zauważyć zmartwienia czy zidentyfikować obiekty niechęci dziecka. Podczas swobodnej zabawy dzieci często mówią. Można je do tego zachęcać, oferując im do zabawy różne lalki i wsłuchując się w to co mówią. Zabawa lalkami jest pomostem do odkrycia prawdziwych emocji, ale istnieje jedna ważna zasada: trzeba pozwolić dzieciom na swobodną zabawę.
2. Wykorzystuj zabawki do nauki empatii
Zachęcaj swoje dzieci do troski i roztaczania opieki nad zabawkami, pocieszania i uspokajania lalek lub pluszowych zwierzątek podczas zabawy. Życzliwości i umiejętności prospołecznych można też uczyć poprzez przykład rodzeństwa lub domowych zwierząt: „Popatrz, jak mama trzyma swoje dziecko. Jak ty możesz trzymać lalkę-dziecko, aby czuła się kochana?”, „Fido wygląda na przestraszonego. Jak możesz pomóc swojemu szczeniakowi poczuć się bezpiecznie?”, „Twoja siostra wygląda na zmartwioną. Jak możesz jej pomóc?". Im częściej dziecko będzie ćwiczyło okazywanie empatii, tym większe prawdopodobieństwo, że przyswoi tę umiejętność.
3. Poszerzaj horyzonty
Czy wiesz, że łatwiej jest wczuć się w emocje osób podobnych do nas? Powinniśmy od najmłodszych lat zachęcać nasze dzieci do kontaktu z osobami różnych z różnych kręgów kulturowych, w różnym wieku, płci i rozmaitych umiejętnościach. Jednym ze sposobów na to jest oferowanie maluchom różnorodnych lalek, o różnych kolorach skóry, różnej płci lub z niepełnosprawnościami. Ważne jest także pomaganie dzieciom w odkrywaniu tego, co mają wspólnego z innymi, a nie tego co je różni. „Różnisz się od innych na wiele sposobów, więc zastanówmy się, w czym są oni podobni do Ciebie. Oboje lubicie piłkę nożną. Co jeszcze?". Te proste rozmowy to doskonałe lekcje empatii, które pomogą dzieciom zrozumieć, że różnice nie powinny nas dzielić; w końcu wszyscy jesteśmy „nami”.
4. Pozwól dziecku opiekować się innymi
Dzieci uczą się empatii, opiekując się innymi. Dlatego rodzice powinni szukać odpowiednich dla wieku dziecka okazji, w których może kogoś pocieszyć i pomóc, takich jak karmienie domowego zwierzątka, telefon do samotnej cioci lub zaniesienie sąsiadowi ciasteczek. Małe dzieci mogą także odgrywać troskliwe zachowania wobec lalek. Np. lalka-pielęgniarka bada lalkę-pacjenta, lalka-leśnik chroni zwierzęta, lalka-ratowniczka karmi i zapewnia schronienie skrzywdzonym zwierzętom, aby pomóc im wyzdrowieć. Im częściej dziecko odgrywa życzliwość w zabawie, z tym większym prawdopodobieństwem będzie życzliwe w przyszłości.
5. Pochwały z rzeczownikami
Pochwała sprzyja empatii. Potwierdzają to wyniki eksperymentu z dziećmi w wieku od trzech do sześciu lat. Jedną grupę dzieci zachęcano do pomocy z użyciem czasownika - „Czy pomożesz?”. Inną grupę poproszono o pomoc, ale z użyciem rzeczownika - „Czy będziesz pomocnikiem?”. Małe dzieci zachęcane do bycia „pomocnikami” (rzeczownik) były o wiele bardziej skłonne do tego. Jeśli chcemy by dzieci postrzegały siebie jako troskliwych ludzi, konieczne jest używanie rzeczowników! „Dziękuję za życzliwość”. „Uwielbiam, kiedy jesteś zamyślony”. Jeśli to możliwe, należy opisywać swojemu dziecku znaczenie okazywanej troskliwości: „Babcia była bardzo szczęśliwa, gdy zadzwoniłeś z podziękowaniem”, „Czy widziałeś uśmiech Sary, gdy podzieliłeś się zabawkami?”, „Kevin wyglądał na bardzo szczęśliwego, gdy zaprosiłeś go do zabawy”.
Społeczne rozumienie i empatia to umiejętności niezbędne do budowania lepszego jutra, mające kluczowe znaczenie dla dzieci, by te stały się troskliwymi ludźmi, przywódcami, nauczycielami i rodzicami. Dzięki temu, co mówi nam nauka, rodzice mogą być spokojni: zabawa lalkami, nawet samotna, pozwala dziecku ćwiczyć podstawowe umiejętności życiowe, które pomogą mu być dobrym przyjacielem, dobrym uczniem i pracownikiem, a także wszechstronnym dorosłym.
Więcej informacji o wynikach badania prowadzonego przez dr Sarah Gerson oraz więcej wskazówek ułatwiających rozwijanie empatii u dzieci znajduje się na stronie: https://www.barbie.com/pl-pl/zabawamamoc
