Transport morski odpowiada za ok. 80 procent wolumenu światowego handlu [1], jest więc on kluczowy dla prawidłowego działania globalnego łańcucha dostaw. Mimo jego znaczenia branża ta napotyka na liczne wyzwania, szczególnie gdy mowa o transporcie towarów niebezpiecznych. Jak zatem zapewnić bezpieczeństwo podczas przewozu chemikaliów i innych niebezpiecznych materiałów drogą morską? Na to pytanie odpowiada ekspertka Dachser, Ewelina Staszewska-Kobiela.
Transport morski świetnie sprawdza się w przewożeniu dużych ładunków z odległych stron. Do najpopularniejszych towarów zaliczamy ładunki masowe ciekłe, w tym ropę naftową, masowe suche (rudy żelaza, węgiel i zboże), gaz, żywność i napoje, produkty metalowe i chemiczne [2]. Wartość handlu międzynarodowego drogą morską zwiększa się z roku na rok, a to oznacza rosnącą potrzebę odpowiedniego zabezpieczenia ładunków stanowiących potencjalne zagrożenie dla życia i zdrowia załogi statku oraz środowiska w transporcie morskim.
Wymagania IMDG
Transport towarów chemicznych, zwłaszcza tych niebezpiecznych, drogą morską, to obszar, który wymaga szczególnej uwagi i ścisłego przestrzegania norm i przepisów. Międzynarodowy kodeks morski (IMDG – International Maritime Dangerous Goods), opracowany przez Międzynarodową Organizację Morską (IMO – International Maritime Organization), stanowi kluczowy zbiór zasad regulujących bezpieczny przewóz materiałów niebezpiecznych na morzach i oceanach. Celem kodeksu jest minimalizacja ryzyka wypadków i incydentów, ochrona zdrowia ludzi oraz zapobieganie zanieczyszczeniu morza.
Zgodnie z kodeksem, za ładunek niebezpieczny uważamy materiały, które ze względu na swoje właściwości fizyczne, biologiczne i chemiczne mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia lub środowiska w przypadku uszkodzenia podczas transportu bądź przeładunku. Są to m.in. substancje łatwopalne, toksyczne, wybuchowe, korodujące czy radioaktywne.
Przepisy kodeksu obejmują m.in. odpowiednie oznakowanie i klasyfikację towarów, opakowania, a w określonych sytuacjach wytyczne dot. separacji od innych ładunków.
- Oznakowanie kontenerów: umożliwia szybką identyfikację rodzaju przewożonego materiału i zawiera m.in. nazwę substancji, jej właściwości oraz ewentualne procedury postępowania w przypadku awarii, oraz ewentualnej konieczności oddzielenia towarów niebezpiecznych od innych ładunków.
- Opakowanie: zawsze zależy od klasy i rodzaju ładunku, a dobór odpowiedniego opakowania pozwala chronić przewożony towar przed uszkodzeniami mechanicznymi czy przeciekiem. Materiał, z którego jest wykonane opakowanie nie może wchodzić w żadną reakcję z przewożonymi substancjami.
Dodatkowo przy realizacji przewozów morskich towarów niebezpiecznych wymagane jest przedstawienie następujących dokumentów:
- Deklaracja towarów niebezpiecznych (Dangerous Goods Declaration)
- Certyfikat pakowania kontenera (Container Packing Certificate)
- Karta charakterystyki (Material Safety Data Sheet)
„Deklaracja towarów niebezpiecznych (DGC) stanowi podstawowy dokument, który musi być dostarczony przed wysyłką, potwierdzający, że przesyłka została oznaczona, zapakowana i zgłoszona zgodnie z przepisami dotyczącymi towarów niebezpiecznych. Warto wiedzieć, że decyzja o umieszczeniu kontenera w określonym miejscu na statku pochodzi właśnie z tego dokumentu, pozwala odpowiednio zastosować zasady segregacji i sztauowania. Dlatego tak ważne jest jego prawidłowe wypełnienie” – komentuje Ewelina Staszewska-Kobiela, Kierownik Rozwoju Biznesu DACHSER Chem Logistics w Polsce.
Umowa ADR
W przypadku transportu ładunków niebezpiecznych, nie ma możliwości realizacji przewozów morskich czy lotniczych bez udziału transportu drogowego, dlatego kluczowe znaczenie ma również umowa ADR. Przepisy te dotyczą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Należy jednak pamiętać, że w przypadku realizacji przewozów kombinowanych towarów niebezpiecznych, przepisy umowy ADR określają wytyczne w tym zakresie tak, aby zrealizować przewóz w czytelny i bezpieczny sposób (1.1.4.2 ADR).
„Transport towarów niebezpiecznych, zwłaszcza w obrocie międzynarodowym i przy użyciu równych form przewozów to ogromna odpowiedzialność, wymagająca ostrożności i przestrzegania ścisłych restrykcji. W tym celu kilka lat temu w Umowie ADR zaszła zmiana przepisów nakładająca na każdą firmę, której działalność opiera się na nadawaniu oraz przewozie towarów niebezpiecznych i związanym z tym pakowaniem, załadunkiem czy rozładunkiem, obowiązek wyznaczenia jednego lub więcej doradców ds. bezpieczeństwa transportu towarów niebezpiecznych, DGSA. W Dachser już dawno zadbaliśmy o te kwestie i aktualnie zatrudniamy około 250 regionalnych doradców ds. bezpieczeństwa towarów niebezpiecznych, którzy prowadzą regularne szkolenia wewnętrzne i zewnętrzne dla około 15 000 pracowników na całym świecie, każdego roku" – komentuje Ewelina Staszewska-Kobiela.
Dedykowane rozwiązanie DACHSER Chem Logistics
Bezpieczny transport towarów chemicznych, zwłaszcza tych niebezpiecznych, drogą morską, wymaga rygorystycznego przestrzegania norm i przepisów oraz współpracy z zaufanym, doświadczonym operatorem. W tym celu Dachser posiada dedykowane rozwiązanie branżowe DACHSER Chem Logistics, które jest oferowane zarówno dla transportów morskich, lotniczych, jak i międzynarodowego transportu drobnicowego, z czego w Polsce operator obsługuje około 80 codziennych linii eksportowych do Europy. Dzięki swojej globalnej sieci drogowej, lotniczej i morskiej oraz wysokim standardom jakości i bezpieczeństwa dostawca usług logistycznych jest zaufanym partnerem w branży logistyki chemii.
W centralnym systemie zarządzania towarami niebezpiecznymi, określono znormalizowane, wewnętrzne przepisy z konkretnymi wyłączeniami transportu i ocenami ryzyka. Ponadto już 29 oddziałów Dachser zlokalizowanych na całym świecie zostało ocenionych pod kątem certyfikacji bezpieczeństwa i jakości dla zrównoważonego rozwoju (SQAS) przez Europejską Radę Przemysłu Chemicznego (CEFIC). Operator logistyczny ma również na swoim koncie współpracę z Niemieckim Stowarzyszeniem Przemysłu Chemicznego (Verband der Chemischen Industrie e.V. lub VCI). Partnerstwo trwa nieprzerwalnie od 2009 roku, a obecna umowa obowiązuje do 2029 roku.
W 2023 roku DACHSER Chem Logistics obsłużył około 3,7 miliona przesyłek o łącznej wadze 3,1 miliona ton, w tym 1,2 miliona przesyłek niebezpiecznych towarów. Jednostka biznesowa DACHSER Air & Sea Logistics przetransportowała droga morską około 21 tys. CBM LCL i około 17 tys. TEU FCL towarów chemicznych.
[2] Organizacja Narodów Zjednoczonych – REVIEW OF MARITIME TRANSPORT 2023