Pył hamulcowy często widoczny jest na kołach i innych częściach pojazdu. Dla wielu właścicieli samochodów problemem są zabrudzenia widoczne po jeździe. I choć rzeczywiście może wpływać na estetykę, pył hamulcowy jest zwyczajnym produktem ubocznym procesu hamowania. Marcin Ostrowski, trener techniczny marki Textar, wyjaśnia, czym jest pył hamulcowy, skąd się bierze i czy wpływa na skuteczność hamowania.
Pył hamulcowy składa się z drobnych cząstek powstających podczas hamowania. Może on wyglądać jak ciemny lub rdzawy osad na felgach i innych elementach pojazdu. Jest to całkowicie normalny produkt uboczny tarcia powstającego podczas procesu hamowania i generalnie nie jest powodem do niepokoju.
Pył hamulcowy jest efektem tarcia, do którego dochodzi podczas zwalniania lub zatrzymywania poruszającego się pojazdu. Ilość i rodzaj pyłu hamulcowego generowanego podczas hamowania jest wynikiem złożonych procesów fizykochemicznych zachodzących między klockiem hamulcowym a tarczą hamulcową w celu osiągnięcia pożądanej charakterystyki hamowania. Pył może się różnić w zależności od kilku czynników, takich jak skład klocków hamulcowych, nawyki kierowcy i warunki zewnętrzne.
Wybór klocków hamulcowych ma znaczenie
Znaczącą rolę w ilości i rodzaju powstającego pyłu hamulcowego odgrywa materiał cierny zastosowany w klockach hamulcowych. W skład najbardziej zaawansowanych mieszanek ciernych wchodzą nawet 43 różne surowce. Można wyróżnić trzy podstawowe rozwiązania: o niskiej zawartości stali, półmetaliczne i organiczne bezazbestowe (NAO). Wybór konkretnego zależy od dopasowania do konkretnego układu hamulcowego, zastosowania pojazdu oraz warunków, w jakich będzie eksploatowany. Znaczenie mają także oczekiwane właściwości produktu – np. skuteczność, komfort czy żywotność.
Co ciekawe, klocki hamulcowe są odpowiedzialne tylko za małą część pyłu powstającego podczas hamowania. Około 80% emisji lub pyłu pochodzi ze ścierania tarczy. Ilość usuniętego materiału tarczy zależy jednak od wybranego składu materiału ciernego klocka hamulcowego.
Agresywna jazda zwiększa tarcie
Za powstawanie pyłu z hamulców odpowiadają nie tylko mieszanki cierne, ale również styl użytkowania pojazdu. Agresywna jazda, z ostrym hamowaniem lub częstym zwalnianiem z dużej prędkości, powoduje większe tarcie, co z kolei generuje więcej pyłu hamulcowego. Jazda miejska, z wielokrotnym zatrzymywaniem się i ruszaniem, np. na światłach czy w korku, prowadzi do większego nagromadzenia pyłu w porównaniu z jazdą autostradową na długich dystansach, kiedy hamulce są uruchamiane rzadziej.
Czynniki zewnętrzne, takie jak brud drogowy, deszcz i rodzaj nawierzchni (np. zakurzone, zasolone drogi) mogą dodatkowo oddziaływać na układ hamulcowy, przyczyniając się lub wpływając na powstawanie pyłu. Pojazdy używane do jazdy wyczynowej lub terenowej często doświadczają szybszego gromadzenia się zanieczyszczeń pochodzących z tarcz i klocków ze względu na bardziej intensywne użytkowanie hamulców. Dlatego wybór klocków hamulcowych odpowiednich do stylu i warunków jazdy może pomóc zminimalizować powstawanie i gromadzenie się pyłu, co przekłada się na wydłużenie żywotności elementów układu hamulcowego i utrzymanie optymalnej skuteczności hamowania.
Czy pył hamulcowy wpływa na skuteczność układu?
Sam w sobie pył z hamulców nie wpływa bezpośrednio na skuteczność hamowania. Dopóki elementy układu hamulcowego są w dobrym stanie, zanieczyszczenia powstające w efekcie tarcia nie zmniejszają zdolności pojazdu do skutecznego zatrzymania.
Pył hamulcowy może mieć jednak pośredni wpływ na skuteczność hamowania, jeśli gromadzi się na innych elementach układu hamulcowego, takich jak zacisk. Przy mocnym zabrudzeniu zacisk może nie być w stanie poruszać się swobodnie, zmniejszając efektywność działania hamulców. Dlatego podczas wymiany hamulców mechanicy powinni usunąć nagromadzony pył z zacisku i innych miejsc, w których może utrudniać pracę układu.
Dostępnych jest wiele środków czyszczących, które z łatwością usuwają pył hamulcowy z felg. Niektóre z nich mogą zawierać kwasowe, agresywne składniki, które zadziałają szkodliwie na powierzchnie felg, tarcz hamulcowych, szczególnie powlekanych, a także elementy gumowe stosowane w układzie hamulcowym. Dlatego zalecamy zapoznanie się z instrukcjami producenta preparatu i przetestowanie środka na małej powierzchni. Ponadto, podczas stosowania chemicznych środkami czyszczących oraz w trakcie pracy drobnymi cząsteczkami unoszącymi się w powietrzu, zalecamy noszenie maski.
Wpływ na środowisko naturalne
Pył hamulcowy to nie tylko uciążliwość estetyczna – może mieć również negatywny wpływ na zdrowie ludzi i otaczające środowisko. W 2024 roku weszły w życie przepisy związane z normą Euro 7, które po raz pierwszy objęły emisje z hamulców. W przypadku producentów oferujących swoje produkty w Unii Europejskiej, konieczne będzie dostosowanie rozwiązań do limitów ścierania hamulców określonych w regulacjach.
Firma TMD Friction, właściciel marki Textar, pracuje obecnie nad koncepcjami hamulców niskoemisyjnych, które będą zgodne z nową normą emisji Euro 7. Ich efektem będzie mniej pyłu hamulcowego w powietrzu, a tym samym na felgach. TMD Friction należało do grupy roboczej pomagającej opracować metodologię i przebieg pomiarów emisji pyłu hamulcowego na potrzeby normy Euro 7.
